Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.) zawiera uregulowanie statusu powiatowych służb, inspekcji i straży.
Zadania służb, inspekcji i straży są zadaniami z zakresu administracji rządowej
i jednostki te pomimo włączenia do powiatowej administracji zespolonej nie utraciły statusu jednostek administracji rządowej, tyle że zespolonej pod zwierzchnictwem starosty (art. 35 ust. 2 ustawy). Zwierzchnictwo starosty nad powiatowymi służbami, inspekcjami i strażami nie ma charakteru służbowego a zakres zwierzchnictwa zawarty jest w ustawach dotyczących poszczególnych służb i inspekcji. Są to:
1) ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2002 r. Nr 7, poz. 58 ze zm.),
2) ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1230 ze zm.),
3) ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126 ze zm.).
W myśl art. 33a ustawy kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży wykonują określone w ustawach zadania i kompetencje przy pomocy jednostek organizacyjnych - komend i inspektoratów - stanowiących ich aparat pomocniczy. Według art. 33a ust. 3 jednostki te, z wyjątkiem jednostek organizacyjnych Policji, są powiatowymi jednostkami budżetowymi w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych
i wchodzą w skład powiatowej administracji zespolonej (art. 33b ustawy).